Yazar:
Cahit YERCİ,
Yeminli Mali, Müşavir
Giriş
İnternette doğru bilgi
de, yanlış bilgi de var.
İnternet ortamına girilen bilginin
doğruluğunu denetleyen herhangi bir kişi ya da kuruluş olmadığına göre,
herhalde konu, biraz, bilgi paylaşan kişinin sosyal sorumluluk bilinciyle ve anlayışıyla ilgili.
Yanlış bilgiyle karşılaşanın da bu alanda sosyal sorumluluğu olmalı kuşkusuz. Bu sorumluluk içinde,
- yanlışa dikkat çekmek,
- yanlış bilgiyi paylaşana bu yanlışını düzeltme fırsatını sunmak ve bu düzeltmeyi teşvik etmek,
- gerek duyulan hallerde de doğru bilgiyi sosyal medya ortamına bizzat sunmak,
vardır denilebilir.
Söz konusu sorumlulukların yerine gelmediği ortamda yanlış
bilginin doğru sanılması ya da zaman içinde doğruyu kovarak, doğrunun yerine
geçmesi riski de var.
Neden
Bu Yazı?
Sosyal medyada çok sık olarak yanlış
olduğunu düşündüğüm bilgilerle karşılaşıyorum. Söz konusu yanlış bilgilerin bazılarının
kamuoyunu yanlış biçimlendirmeye ve oluşturmaya yönelik olduğunu düşünüyorum.
Yanlış bilgilerin bazıları ise, uzmanı olunmayan konularda bilgi paylaşmaktan sakınmamaktan kaynaklanıyor.
Son karşılaştığım vergi konusundaki
bir paylaşım bana bunları düşündürdü ve bu yazıyı yazmaya yöneltti.
Bu yazıyla, biraz dolaylı olsa
da, yanlış bilgiler ve yorumlar içeren bir
paylaşımı vergi konusunda doğru bilgiler içeren bana ait bir paylaşımla
düzeltmeyi amaçlıyorum.
Vergiye İlişkin Birkaç Küçük Bilgi
Vergi, genel olarak, gelirden,
harcamadan ve servetten olmak üzere, üç ana kaynaktan alınıyor.
Ülkemizde uygulanan,
- gelir vergisi ve kurumlar vergisi gelir vergilerine,
- katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi harcama vergilerine,
- emlak vergisi ve motorlu taşıtlar vergisi servet vergilerine,
örnektir.
Bir Örnek Olay Temelinde Değerlendirmeler
Diyelim, serbest meslek erbabısınız;
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir (SMMM) unvanınız
var ve bir A.Ş’ye verdiğiniz serbest meslek hizmetinin karşılığını 100.- TL olarak
belirlediniz.
Verdiğiniz hizmet katma değer
vergisinin konusunu oluşturur. Dolayısıyla, 100 TL üzerinden % 18 oranında (18 TL) KDV
hesaplamanız ve hizmetin alıcısı A.Ş’den tahsil etmeniz gerekir. Tahsil
ettiğiniz bu tutarı KDV mükellefi sıfatıyla vergi dairesine beyan etmeniz zorunludur.
Söz konusu tutar, sunduğunuz hizmet nedeniyle hizmet sunulan A.Ş.’den tahsil edilen
bir tutar olduğu için bunun sizin satın alma gücünüzde bir eksilme yaratması
söz konusu değildir.
Ayrıca, sunduğunuz serbest meslek
faaliyetleriyle ilgili olarak yapmış olduğunuz harcamalar nedeniyle
yüklendiğiniz KDV varsa bunu tahsil ettiğiniz KDV’den mahsup ederek geri kalan
kısmı vergi dairesine ödeme olanağınız
vardır. Bu suretle serbest meslek faaliyetiniz nedeniyle ödediğiniz KDV’nin
üzerinizde bir yük olarak kalması da engellenir. Yasa size bu olanağı
vermiştir.
Hizmet alıcısı A.Ş.’nin serbest
meslek hizmetinizin karşılığını oluşturan 100 TL’lk tutardan % 20 oranında (20
TL) gelir vergisi tevkifatı yapıp bunu sizin adınıza vergi dairesine yatırması
ve size de tevkifattan sonra kalan 80.- TL’yi ödemesi gerekir.
Bu açıklamalar uyarınca,
düzenleyeceğiniz serbest meslek makbuzunun içeriği aşağıdaki gibi olur:
Tutar
(TL)
|
|
Hizmet Bedeli
|
100
|
KDV (% 18)
|
18
|
Gelir Vergisi Tevkifatı (% 20) (-)
|
20
|
Tahsil Edilecek Tutar
|
98
|
Gelir vergisi yükünüz, bu aşamada,
(20/100=) % 20’dir ve bu da gelir vergisi tevkifat oranına eşittir.
Yıl içinde serbest meslek
faaliyetleri nedeniyle elde ettiğiniz bütün hasılatlarınızı (tevkifattan önceki
tutarları) toplayıp, bu hasılatları yaratan serbest meslek faaliyetlerinin
üretilmesi için yaptığınız harcamaları bundan düşerseniz yıllık gelir vergisi
matrahınızı bulursunuz.[1] [2] Bu
matrah dilimlere ayrılır ve her bir dilim üzerinden sırasıyla, % 15, % 20, % 27,
% 35 oranlarında gelir vergisi hesaplanır.
Diyelim ki, 2015 yılındaki
toplam gelir vergisi matrahınız 66.000 TL’dir. Bunun üzerinden ödenecek gelir
vergisi aşağıdaki gibi olacaktır:
Tutar (TL)
|
Vergi
Oranı (%)
|
Vergi
(TL)
|
|
1.
Dilim
|
12.000
|
15
|
1.800
|
2.
Dilim
|
17.000
|
20
|
3.400
|
3.
Dilim
|
37.000
|
27
|
9.990
|
Gelir Vergisi Matrahı
|
66.000
|
Gelir
Vergisi
|
15.190
|
Yukarıdaki 15.190 TL’lik
vergiden yıl içinde tevifat yoluyla ödenen gelir vergilerinizi düşecek ve geri
kalan tutarı vergi dairesine ödeyeceksiniz. Bu suretle nihai vergi yükünüz toplamda
15.190 TL’yi geçmeyecektir.
Sonuçta, 2015 yılındaki 66.000
TL’lik gelir vergisi matrahı için ortalama vergi yükünüz de (15.190/66.000=) %
23 olacaktır. Elinizde kalacak gelir vergisinden sonraki tutar da (66.000 – 15.190=)
50.180 TL olacaktır. Bu da vergiden önceki tutarın (50.180/66.000=) % 77’sidir. Harcanabilir geliriniz (satınalma gücünüz)
kazancınıza göre gelir vergisi yükü kadar (% 23 oranında) azalmış olacaktır.
Harcanabilir gelirinizi
kişisel ve ailevi amaçlarla harcarken mal ve hizmet bedeli içinde KDV
ödeyeceğiniz ve ödediğiniz bu KDV’yi nihai olarak üstleneceğiniz kesindir. Bu
KDV olmasa satın alabileceğiniz mal ve hizmet demetine göre KDV olan durumda
daha az mal ve hizmet demeti alabileceğiniz anlamına gelir.
