Yazar: Cahit YERCİ, YMM
Gerçek kişilerin elde ettiği yedi gelir unsurunun
tabi olduğu gelir vergisi Gelir Vergisi
Kanunu’nun (GVK’nın) 103’üncü maddesindeki tarifeye göre hesaplanmaktadır.
Dilim esasını ve artan oranlılığı öngören bu tarifenin gelir dilimi
tutarlarında her yıl yeniden değerleme katsayısı esas alınarak değişiklik
yapılmaktadır.
Söz konusu değişikliğin amacı satınalma gücünde
oluşan kayıpları ancak telafi edebilen ve gelirde reel bir artışı simgelemeyen parasal
mahiyetteki artışların vergilendirilmesinin
önüne geçmektir. Bunu sağlamak için de yeniden değerleme oranının enflasyon oranını
yansıtacak şekilde belirlenmesi ve Bakanlar Kurulu’nun gelir vergisi tarifesinde
yapılan değişikler konusunda yasadan aldığı yetkiyi kullanırken bunu gözetmesi
gerekmektedir.
1.Ücret Dışında Kalan Gelirlerde Tarife
Gelir Vergisi Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK’nın)
103’üncü maddesinde yazılı vergi tarifesine göre hesaplanmaktadır. Söz konusu tarife 2016 yılı ve ücret dışında
kalan gelir unsurları için izleyen tablonun ilk iki sütununda gösterildiği
gibidir:
|
Dilim Tutarları (TL)
|
Oran (%)
|
Vergi (TL)
|
Birinci Dilim
|
12.600
|
15
|
1.890
|
İkinci Dilim
|
17.400
|
20
|
3.480
|
Üçüncü Dilim
|
39.000
|
27
|
10.530
|
Dördüncü
Dilim
|
69.000 TL’den Sonrası
|
35
|
[1]10.850
|
Toplam Matrah
|
100.000
|
26,75
|
26.750
|
Tablonun son sütununda ise, söz konusu tarife
üzerinden hesaplanan vergi gösterilmektedir.
GVK’nın 123/3’üncü ve 123/2’nci madde hükümleri
uyarınca, tarifede yazılı olan dilim
tutarları, her
yıl bir önceki yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu (VUK) hükümlerine göre
belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmaktadır. Bu şekilde hesaplanan tutarların % 5'ini
aşmayan kesirler dikkate alınmaz. Bakanlar Kurulu, bu surette tespit edilen had
ve tutarları % 50'sine kadar artırmaya veya indirmeye yetkilidir. GVK’nın söz
konusu maddeleri uyarınca, GVK’nın 103’üncü maddesinde yazılı gelir vergisi
tarifesi 2017 yılı ve ücret dışında
kalan gelir unsurları için izleyen tablonun ilk iki sütununda gösterildiği gibi
olmuştur:
|
Dilim Tutarları (TL)
|
Oran (%)
|
Vergi (TL)
|
Birinci Dilim
|
13.000
|
15
|
1.950
|
İkinci Dilim
|
17.000
|
20
|
3.400
|
Üçüncü Dilim
|
40.000
|
27
|
10.800
|
Dördüncü
Dilim
|
70.000 TL’den Sonrası
|
35
|
[2]10.500
|
Toplam Matrah
|
100.000
|
[3]26,65
|
26.650
|
Gelir vergisi tarifesindeki bu değişme sonucunda,
2017 yılında 2016 yılında elde ettiği kadar (100.000 TL) (ücret geliri hariç)
gelir elde eden kişi, 2016 yılına göre, ortalama
[(26.650-26.750)/100.000=] % 0,1
oranında (100 TL) daha az vergi ödeyecektir.
Yeniden
değerleme oranı 2016 yılı için % 3,83’tür. 2017 yılının gelir vergisi
tarifesinde yapılan değişikliğe esas alınan oran da, mevzuat uyarınca, budur. 2017 yılında gelir vergisine tabi (ücret
hariç) gelir elde eden mükellefin gelirindeki artışın yalnızca yeniden değerleme
oranında olduğunu (2016’daki 100.000 TL’lik gelirin 2017’de 103.830 TL’ye çıktığını) varsayalım. Bu tutar
üzerinden hesaplanacak gelir vergisi [(3.830x0,35)+26.650=] 27.990,50 TL
olacaktır. Bu tutardaki verginin yeniden değerleme oranında indirgenmiş değeri
ise, (27.990,50/1,0383=) 26.958 TL’dir. Bu çıkan rakam (26.958 TL 26.750 TL’den
daha fazla olduğu için), 2016 yılında elde ettiği 100.000 TL tutarındaki gelirini 2017’de yalnızca yeniden değerleme
katsayısında artıran bir gelir vergisi yükümlüsünün 2017’de reel olarak daha
fazla gelir vergisi ödeyeceğini göstermektedir.
2. Ücretlerde Tarife
GVK’nın ücretler için öngördüğü gelir vergisi tarifesi ise 2016 ve
2017 yılları için izleyen tabloda yer aldığı gibidir:
2016
Dilimler
(TL)
|
Oran
(%)
|
Vergi
2016 (TL)
|
2017
Dilimler
|
Oran
(%)
|
Vergi
2017
(TL)
|
Fark
(2017-2016)
(TL)
|
İlk 12.600
|
15
|
1.890
|
İlk 13.000
|
15
|
1.950
|
+ 60
|
Sonra Gelen 17.400
|
20
|
3.480
|
Sonra Gelen 17.000
|
20
|
3.400
|
- 80
|
Sonra Gelen 80.000
|
27
|
21.600
|
Sonra Gelen 80.000
|
27
|
21.600
|
0
|
Sonra Gelen Tutar 0
|
35
|
0
|
0
|
35
|
0
|
0
|
Toplam
|
24,52
|
26.970
|
110.000
|
24,50
|
26.950
|
-20
|
Tablonun incelenmesinden anlaşılacağı üzere, 2017
yılında 2016 yılında elde ettiği kadar (110.000 TL) ücret geliri elde eden
kişi, 2016 yılına göre, yalnızca 20 TL, [(26.970-26.950)/110.000=]
% 0,02 oranında daha az vergi
ödeyecektir. Başka bir deyimle, gelir vergisi dilimlerinde yapılan değişiklik
ücretliye parasal anlamda bile bir katkı sağlamayacaktır.
2017
yılında ücret geliri elde eden mükellefin gelirindeki artışın yalnızca yeniden
değerleme oranında olduğunu (2016’daki 110.000 TL’lik gelirin 2017’de 114.213 TL’ye çıktığını) varsayalım. Bu tutar
üzerinden hesaplanacak gelir vergisi [(4.213x0,35)+26.950=] 28.375 TL
olacaktır. Bu tutardaki verginin yeniden değerleme oranında indirgenmiş değeri (28.375/1,0383=)
27.328 TL’dir. Bu çıkan rakam (27.328 TL 26.970 TL’den daha fazla olduğu için),
2016 yılında elde ettiği 110.000 TL tutarındaki gelirini 2017’de yalnızca yeniden değerleme
katsayısında artıran bir gelir vergisi yükümlüsü ücretlinin 2017’de reel olarak
daha fazla gelir vergisi ödeyeceğini göstermektedir.
[1]
31.000 TL’ye karşılık gelen vergi tutarıdır. 69.000 TL’den sonraki dilim 31.000
TL olarak varsayılmıştır.
[2]
30.000 TL’ye karşılık gelen vergi tutarıdır. 70.000 TL’den sonraki dilim 30.000
TL olarak varsayılmıştır.
[3]
Ortalama vergi oranıdır. Ödenen toplam verginin bu verginin hesabına esas olan
değere (toplam vergi matrahına) bölünmesi suretiyle bulunmuştur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder