Gelir Vergisi Tarifesi Nasıl Değişti? Değişikliğin Sonucu Ne?

 

Yazar: Cahit YERCİ, YMM

 

Gerçek kişilerin elde ettiği yedi gelir unsurunun tabi olduğu gelir  vergisi Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK’nın) 103’üncü maddesindeki tarifeye göre hesaplanmaktadır. Dilim esasını ve artan oranlılığı öngören bu tarifenin gelir dilimi tutarlarında her yıl yeniden değerleme katsayısı esas alınarak değişiklik yapılmaktadır.  

 

Söz konusu değişikliğin amacı satınalma gücünde oluşan kayıpları ancak telafi edebilen ve gelirde reel bir artışı simgelemeyen parasal mahiyetteki artışların  vergilendirilmesinin önüne geçmektir. Bunu sağlamak için de yeniden değerleme oranının enflasyon oranını yansıtacak şekilde belirlenmesi ve Bakanlar Kurulu’nun gelir vergisi tarifesinde yapılan değişikler konusunda yasadan aldığı yetkiyi kullanırken bunu gözetmesi gerekmektedir.  

 

1.Ücret Dışında Kalan Gelirlerde Tarife

 

Gelir Vergisi Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK’nın) 103’üncü maddesinde yazılı vergi tarifesine göre hesaplanmaktadır.  Söz konusu tarife 2016 yılı ve ücret dışında kalan gelir unsurları için izleyen tablonun ilk iki sütununda gösterildiği gibidir:

 

	Dilim Tutarları (TL)	Oran (%)	Vergi (TL)
Birinci Dilim	12.600	15	1.890
İkinci Dilim	17.400	20	3.480
Üçüncü Dilim	39.000	27	10.530
Dördüncü  Dilim	69.000 TL’den Sonrası	35	[1]10.850
Toplam Matrah	100.000	26,75	26.750

 

Tablonun son sütununda ise, söz konusu tarife üzerinden hesaplanan vergi gösterilmektedir.

 

GVK’nın 123/3’üncü ve 123/2’nci madde hükümleri uyarınca,  tarifede yazılı olan dilim tutarları, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu (VUK) hükümlerine göre belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmaktadır.  Bu şekilde hesaplanan tutarların % 5'ini aşmayan kesirler dikkate alınmaz. Bakanlar Kurulu, bu surette tespit edilen had ve tutarları % 50'sine kadar artırmaya veya indirmeye yetkilidir. GVK’nın söz konusu maddeleri uyarınca, GVK’nın 103’üncü maddesinde yazılı gelir vergisi tarifesi 2017 yılı ve ücret dışında kalan gelir unsurları için izleyen tablonun ilk iki sütununda gösterildiği gibi olmuştur:

 

	Dilim Tutarları (TL)	Oran (%)	Vergi (TL)
Birinci Dilim	13.000	15	1.950
İkinci Dilim	17.000	20	3.400
Üçüncü Dilim	40.000	27	10.800
Dördüncü  Dilim	70.000 TL’den Sonrası	35	[2]10.500
Toplam Matrah	100.000	[3]26,65	26.650

 

Gelir vergisi tarifesindeki bu değişme sonucunda, 2017 yılında 2016 yılında elde ettiği kadar (100.000 TL) (ücret geliri hariç) gelir elde eden kişi, 2016  yılına göre, ortalama [(26.650-26.750)/100.000=]  % 0,1 oranında (100 TL) daha az vergi ödeyecektir.

 

Yeniden değerleme oranı 2016 yılı için % 3,83’tür. 2017 yılının gelir vergisi tarifesinde yapılan değişikliğe esas alınan oran da, mevzuat uyarınca,  budur. 2017 yılında gelir vergisine tabi (ücret hariç) gelir elde eden mükellefin gelirindeki artışın yalnızca yeniden değerleme oranında olduğunu (2016’daki 100.000 TL’lik gelirin 2017’de  103.830 TL’ye çıktığını) varsayalım. Bu tutar üzerinden hesaplanacak gelir vergisi [(3.830x0,35)+26.650=] 27.990,50 TL olacaktır. Bu tutardaki verginin yeniden değerleme oranında indirgenmiş değeri ise, (27.990,50/1,0383=) 26.958 TL’dir. Bu çıkan rakam (26.958 TL 26.750 TL’den daha fazla olduğu için), 2016 yılında elde ettiği 100.000 TL tutarındaki  gelirini 2017’de yalnızca yeniden değerleme katsayısında artıran bir gelir vergisi yükümlüsünün 2017’de reel olarak daha fazla gelir vergisi ödeyeceğini göstermektedir.

 

2. Ücretlerde Tarife

 

GVK’nın ücretler için  öngördüğü gelir vergisi tarifesi ise 2016 ve 2017 yılları için izleyen tabloda yer aldığı gibidir:

 

2016 Dilimler (TL)	Oran (%)	Vergi 2016 (TL)	2017 Dilimler	Oran (%)	Vergi 2017 (TL)	Fark (2017-2016) (TL)
İlk 12.600	15	1.890	İlk 13.000	15	1.950	+ 60
Sonra Gelen 17.400	20	3.480	Sonra Gelen 17.000	20	3.400	- 80
Sonra Gelen 80.000	27	21.600	Sonra Gelen 80.000	27	21.600	0
Sonra Gelen Tutar 0	35	0	0	35	0	0
Toplam	24,52	26.970	110.000	24,50	26.950	-20

 

Tablonun incelenmesinden anlaşılacağı üzere, 2017 yılında 2016 yılında elde ettiği kadar (110.000 TL) ücret geliri elde eden kişi, 2016  yılına göre, yalnızca 20 TL, [(26.970-26.950)/110.000=]  % 0,02 oranında daha az vergi ödeyecektir. Başka bir deyimle, gelir vergisi dilimlerinde yapılan değişiklik ücretliye parasal anlamda bile bir katkı sağlamayacaktır.       

 

2017 yılında ücret geliri elde eden mükellefin gelirindeki artışın yalnızca yeniden değerleme oranında olduğunu (2016’daki 110.000 TL’lik gelirin 2017’de  114.213 TL’ye çıktığını) varsayalım. Bu tutar üzerinden hesaplanacak gelir vergisi [(4.213x0,35)+26.950=] 28.375 TL olacaktır. Bu tutardaki verginin yeniden değerleme oranında indirgenmiş değeri (28.375/1,0383=) 27.328 TL’dir. Bu çıkan rakam (27.328 TL 26.970 TL’den daha fazla olduğu için), 2016 yılında elde ettiği 110.000 TL tutarındaki  gelirini 2017’de yalnızca yeniden değerleme katsayısında artıran bir gelir vergisi yükümlüsü ücretlinin 2017’de reel olarak daha fazla gelir vergisi ödeyeceğini göstermektedir.

 

 

 

 

---

[1] 31.000 TL’ye karşılık gelen vergi tutarıdır. 69.000 TL’den sonraki dilim 31.000 TL olarak varsayılmıştır. 

[2] 30.000 TL’ye karşılık gelen vergi tutarıdır. 70.000 TL’den sonraki dilim 30.000 TL olarak varsayılmıştır. 

[3] Ortalama vergi oranıdır. Ödenen toplam verginin bu verginin hesabına esas olan değere (toplam vergi matrahına) bölünmesi suretiyle bulunmuştur.